Wanneer gebruik je het of er als onderwerp van de zin?
De woorden het en er kunnen allebei (voorlopig) onderwerp van een zin zijn, in zinnen als Er mag niet gerookt worden of Het lijkt erop dat het morgen mooi weer wordt. Wanneer gebruik je welk woord? En wat is er precies de functie van?
Er als plaatsonderwerp
Het presentatieve er staat op de positie van het onderwerp van de zin. Het eigenlijke onderwerp staat (meestal) pas later in de zin. Er wordt in deze zinnen ook wel ‘plaatsonderwerp’ genoemd. Dit er gebruik je met een onbepaald onderwerp en in passieve zinnen zonder eigen onderwerp, of met een bijzin als onderwerp
- Er komt een man binnen.
- Gisteren kwamen er drie kinderen langs.
- Er is iets gebeurd.
- Er wordt gebeld!
- Er mag niet worden gerookt.
- Er wordt gezegd dat je hier niet mag roken.
Het als onderwerp
Het kan op verschillende manieren als onderwerp van de zin fungeren.
- Het is een echt onderwerp als het verwijst naar een eerder genoemd het-woord: ‘Moedermelk’ is een geweldig boek. Het gaat over het leven in de Sovjet-Unie.
- Het is ook een echt onderwerp in zinnen met een naamwoordelijk gezegde: Het zijn aardige mensen.
- In zinnen met onpersoonlijke werkwoorden (vaak weeromstandigheden of tijdsaanduidingen) is het een ‘loos onderwerp’: Het regent. Hoe gaat het met je?
- Het is een voorlopig onderwerp als het echte onderwerp van de zin in een bijzin staat: Het lijkt erop dat het morgen mooi weer wordt.
Het of er bij een onderwerpszin
De algemene regel is dus dat je er gebruikt in een passieve zin en het in een actieve zin, maar het is wat ingewikkelder als je te maken hebt met een onderwerpszin. Je gebruikt dan het als de bewering een feitelijke verklaring geeft en er als het om een speculatie of aanname gaat.
- Er wordt gezegd dat je hier niet mag roken.
- Het is aangetoond dat roken ongezond is.
In de praktijk wordt deze laatste regel niet altijd gehandhaafd. Zinnen als Het wordt gezegd dat je hier niet mag roken komen ook voor, maar niet iedereen vindt die goed.
Op zoek naar werkvormen?
In de e-learning Grammatica voor NT2-docenten staat de informatie van deze website gegroepeerd op onderwerp. Bovendien staan bij elk onderwerp een of meer werkvormen uitgelegd – vaak met concrete oefeningen die je zó kunt overnemen.