Hoe zit een zin met de combinatie hoe … hoe grammaticaal in elkaar?
Zinnen met hoe … hoe hebben een bijzondere constructie. Kijk maar naar deze voorbeelden:
- Hoe harder het regent, hoe minder zin ik heb om naar buiten te gaan.
- Hoe meer thee ik na negen uur ’s avonds drink, hoe vaker ik ’s nachts mijn bed uit moet om te plassen.
Het eerste deel van de zin is duidelijk herkenbaar als bijzin, maar het tweede? In het eerste voorbeeld staat daar een hoofdzin, maar in het tweede? En zijn er nog vergelijkbare zinnen?
Voegwoord
De combinatie hoe … hoe is een voegwoord van verhouding (net als bijvoorbeeld naarmate, hoe … des te en naargelang. Na naargelang en naarmate komt in elk geval een bijzin. Als de hele zin met die bijzin begint, komt er inversie in de hoofdzin. Zeker naargelang is trouwens erg formeel.
- Naarmate ik ouder word, word ik milder.
- De stof is stugger of soepeler, naargelang hij dichter of opener geweven is.
Bijzin of hoofdzin?
Bij hoe … hoe en hoe … des te is de situatie wat ingewikkelder. Na (het eerste) hoe komt in elk geval altijd een vergrotende trap, en als er een hele zin volgt, dan is dat een bijzin. (Je kunt ook alleen iets als hoe sneller, hoe fijner zeggen.) Het tweede deel van de zin is een hoofdzin, maar de woordvolgorde wijkt af van wat je verwacht. Er zijn verschillende opties.
- inversie
- Hoe sneller je er kunt zijn, des te fijner is het voor ons.
- Hoe sneller je er kunt zijn, hoe fijner is het voor ons.
- eerst onderwerp en dan persoonsvorm
- Hoe sneller je er kunt zijn, des te fijner het is voor ons.
- Hoe sneller je er kunt zijn, hoe fijner het is voor ons.
- een hoofdzin met de persoonsvorm aan het eind.
- Hoe sneller je er kunt zijn, des te fijner het voor ons is.
- Hoe sneller je er kunt zijn, hoe fijner het voor ons is.
Na des te is optie 1 (inversie) het gewoonst (gevolgd door 3), na hoe optie 3, maar 2 kan ook heel goed. Optie 1 kan bij hoe ook wel, maar ik vind het zelf eerlijk gezegd vreemd klinken. Onder meer de Taalunie geeft het wel als optie. Optie 3 lijkt wat vreemd: een hoofdzin met de persoonsvorm aan het eind, maar het komt wel voor, vooral in deze constructie.
Op zoek naar werkvormen?
In de e-learning Grammatica voor NT2-docenten staat de informatie van deze website gegroepeerd op onderwerp. Bovendien staan bij elk onderwerp een of meer werkvormen uitgelegd – vaak met concrete oefeningen die je zó kunt overnemen.