Zeg je ‘Ik heb niet voldoende geld’ of ‘Ik heb geen voldoende geld’?
In een andere tip kun je lezen hoe je niet en geen gebruikt, maar op hogere niveaus kom je soms andere moeilijkheden tegen. Een voorbeeld is de vraag: Zeg je ‘ik heb niet voldoende geld’ of ‘ik heb geen voldoende geld’? Hoewel je het antwoord daarop als moedertaalspreker wel zult weten is nog niet zo makkelijk te zeggen waarom niet hier goed is.
Algemene regel
Geen gebruik je bij ontkenningen van onbepaalde zelfstandige naamwoorden; niet bij werkwoorden, voorzetselgroepen en bijvoeglijke naamwoorden. Zo zeg je bijvoorbeeld:
- Ik weet niet waar je tas is.
- De zon schijnt niet.
- Ik vind dat niet lekker.
- Hij heeft geen nieuwe jas.
- Hij heeft geen geld.
Woordsoort voldoende
In de zin ‘Ik heb niet voldoende geld’ is iets bijzonders aan de hand. Geld is een onbepaald zelfstandig naamwoord, waarbij je geen zou verwachten. Maar het woord voldoende steekt daar een stokje voor. Voldoende wordt door taalkundigen verschillend benoemd: sommige noemen het een onbepaald voornaamwoord, andere een onbepaald hoofdtelwoord. Voor de ontkenning maakt dat niet zo veel uit: in beide gevallen gebruik je niet:
- Ik heb niet veel geld. (veel is in elk geval een onbepaald hoofdtelwoord)
- Ik heb niet genoeg geld. (genoeg is in elk geval een onbepaald voornaamwoord)
In deze gevallen wordt de ontkenning dus beïnvloed door het woord voor het zelfstandig naamwoord, wat niet gebeurt als er een bijvoeglijk naamwoord voor het zelfstandig naamwoord staat:
- Ik heb geen Amerikaans geld.
- Ik heb geen contant geld.
Oefenen in de les
Dit soort gevallen zou ik alleen benoemen als cursisten ernaar vragen, of als je merkt dat cursisten er fouten mee maken, terwijl ze al op een hoger niveau zijn. Bij cursisten op A1 of zelfs A2, zou ik deze fout nog niet zo erg vinden. Je kunt dan volstaan met de uitleg dat woorden als genoeg en voldoende invloed hebben op de ontkenning. Je kunt eventueel een korte oefening doen waarbij je diverse zinnen met genoeg en voldoende laat ontkennen.