Wanneer gebruik je zulk(e) en wanneer zo’n?
Op hogere niveaus leren cursisten dat je behalve de voornaamwoorden die en dat ook nog bijvoorbeeld zulk(e) en zo’n hebt. Ze vinden het dan vaak lastig om te leren wanneer je welk woord gebruikt. Dat heeft namelijk niet te maken met de en het, zoals bij die en dat, maar met het zelfstandig naamwoord waar het bij hoort.
Zulk en zulke
Zulk(e) gebruik je bij enkelvoudige niet-telbare zelfstandige naamwoorden (bijvoorbeeld bij stofnamen) en bij meervouden. Het gebruik van de e volgt het gewone patroon van bijvoeglijke naamwoorden. Er kan eventueel nog een bijvoeglijk naamwoord voor het zelfstandig naamwoord staan.
- Zulke verhalen hoor je niet vaak.
- Waar kan ik zulke grappige video’s vinden?
- Het is zulk mooi weer.
- Zulk gedrag is niet acceptabel.
Zo’n
Zo’n gebruik je bij andere enkelvoudige zelfstandige naamwoorden en bij zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden.
- Dat is zo’n grappige video.
- Zo’n overwinning is heel bijzonder.
Daarnaast komt zo’n ook voor in combinatie met een telwoord en een zelfstandig naamwoord. De betekenis is dan ‘ongeveer’: Er waren zo’n 20.000 mensen bij de demonstratie aanwezig. En in België wordt, zeker in spreektaal, zo’n ook wel bij andere meervouden gebruikt.
Beide mogelijk
Bij sommige woorden zijn zulke en zo’n beide mogelijk, afhankelijk van de betekenis.
- Heb je nog zo’n klein glas voor me? (hier gaat het om een voorwerp)
- Zulk glas breekt heel makkelijk. (de stofnaam)
- Het deed zo’n pijn! (zo veel pijn)
- Zulke pijn kun je het best met paracetamol bestrijden. (dat soort pijn)
Op zoek naar werkvormen?
In de online cursus Grammatica voor NT2-docenten staat de informatie van deze website gegroepeerd op onderwerp. Bovendien staan bij elk onderwerp een of meer werkvormen uitgelegd – vaak met concrete oefeningen die je zó kunt overnemen.