Waarom is haaien met dubbel a?
Een basisregel is dat je een lange klank in een open lettergreep met één klinker schrijft. Een woord als haaien lijkt die regel te overtreden. Hoe zit dat?
Indeling klinkers
De klinkers kun je in verschillende groepen indelen. De gewoonste indeling is: korte klanken, lange klanken en tweeklanken. Maar eigenlijk is er daarnaast ook nog een groep die wel ‘onechte tweeklanken’ heet. Het gaat om de volgende combinaties: aai, ai, oei, ooi, oi, ieuw, eeuw en uw. Ook voor Nederlandse kinderen zijn dit lastige combinaties om te schrijven.
Uitspraak
De combinaties aai, ooi, eeuw en uw spreek je altijd uit met een lange klank: haaien, maaien, hooien, gooien, eeuwen, sneeuwen, schaduw, zenuwachtig. De i klinkt hier als de letter j. De w in uw en eeuw is wat lastiger. Bij de standaarduitspraak in een woord als wat raken je tanden je onderlip (maar denk ook aan de ‘Belgische’ en ‘Surinaamse’ w, waarbij de (alleen) de lippen elkaar raken), maar na de u gaat de uitspraak meer richting de oe-klank. Als er nog een lettergreep volgt, kan je w op beide manieren uitspreken. Als er voor de w alleen een u staat (zoals in duw, zenuw), dan spreek je die altijd lang uit. Ook hier gaat de w meer richting een oe.
In ai en oi is klinker kort: bonsai, detail, hoi, boiler. Let erop dat de combinatie ai vooral in leenwoorden voorkomt, en ook heel anders uitgesproken kan worden. Denk aan woorden als documentaire, binair, container.
Een of twee letters?
Bij de lange en korte klanken hangt de spelling (één of twee letters) voor een deel af van de vraag of ze in een open of gesloten lettergreep staan. Bij de onechte tweeklanken is dat niet het geval – net als bij de echte tweeklanken trouwens. Als je woorden met deze klanken in lettergrepen verdeelt, hoort de i altijd bij de klinkers: haai-en, moei-lijk. De w gaat mee naar de volgende lettergreep: sneeu-wen, eeu-wig. Deze lettergrepen worden gezien als gesloten. Daarom schrijf je de combinaties aai, ooi en eeuw altijd met dubbel aa, oo of ee. De combinatie uw schrijf je juist met één letter, ook al spreek je de u lang uit.
Op zoek naar werkvormen?
In de online cursus De NT2-docent als schrijftrainer staat de informatie van deze website gegroepeerd op onderwerp. Bovendien staan bij elk onderwerp een of meer werkvormen uitgelegd – vaak met concrete oefeningen die je zó kunt overnemen.