Waarom schrijf je idee met een i en favoriete met ie?
De algemene spellingregel is: in een open lettergreep schrijf je een een lange klank met één letter en in een gesloten lettergreep met twee letters. Maar de [ie] in idee en favoriete staan beide in een open lettergreep, en toch is de klank anders. Hoe zit dat?
Basisregel
Een verschil met andere klinkers is natuurlijk al dat we de i niet verdubbelen tot ii, maar verlengen met de e. In de Middeleeuwen bestond ii overigens wel, daar komt onze huidige ij vandaan. De basisregel is dat je ie schrijft in een gesloten lettergreep, en aan het eind van een woord.
- lief, tien, satelliet, favoriet
- unie, actie, poëzie, academie
In een open lettergreep die niet aan het eind van een woord staat, schrijf je ie als de hoofdklemtoon van het woord op die lettergreep ligt, en anders i. Dat gebeurt ook voor afleidingen van die grondwoorden.
- gieter, spiegel, favoriete, satellieten, plezierig
- idee, figuur, gitaar
Favoriet en favoriete zijn dus met ie omdat de hoofdklemton van het woord op die lettergreep ligt, maar in idee is dat niet zo.
Extra regels
Er zijn nog een paar extra regels bij het schrijven van de [ie].
- Bij meervouden of afleidingen met -er van woorden die eindigen op ie schrijf je ie als de klemtoon op de laatste lettergreep valt, en anders i
- klemtoon op laatste lettergreep: allergie – allergieën, calorie – calorieën
- klemtoon op andere lettergreep: bacterie – bacteriën, kolonie – koloniën, taxiën, parlementariër
- De spelling van leenwoorden houden we vaak vrij lang als in de taal van herkomst, waardoor de spelling i blijft, waar je volgens de basisregel ie zou krijgen. Deze spelling houd je meestal ook in samenstellingen en afleidingen.
- emir, souvenir, liter, divan, visite, ambitie, bami, broccoli, taxi, januari
- bamischijf, litermaat, julidag, souvenirtje
- Bij bezitsvormen en meervouden van deze woorden schrijf je een apostrof en bij klinkerbotsing een trema.
- ski’s, taxi’s, skiën
- Bij de verkleinvorm, het vrouwelijke achtervoegsel -ster en sommige werkwoordsvormen schrijf je wel ie
- skietje, taxietje
- skiester
- zij skiet, zij skiede, zij heeft geskied (de ik-vorm eindigt op een i: ik ski)
- Als de [ie] in de lettergreep voor een uitheems achtervoegsel staat, schrijf je i (-aal, -aan, -aat, -age, -ant, -atie, -eel, -eren, -eur, -eus, -iceren, -isch, -isme, -ist, -iteit, -onair, -us)
- muzikaal, fabricage, activeren, islamitisch
Andere schrijfwijzen
De klank [ie] kan je in leenwoorden ook op andere manieren schrijven: de bekendste spelling is de y in woorden als hobby, baby, systeem, maar denk ook aan woorden als jeep, streamen, e-mail, team, bijzonder, hockey.
Op zoek naar werkvormen?
In de e-learning De NT2-docent als schrijftrainer staat de informatie van deze website gegroepeerd op onderwerp. Bovendien staan bij elk onderwerp een of meer werkvormen uitgelegd – vaak met concrete oefeningen die je zó kunt overnemen.