Enkele en dubbele letters

Wanneer schrijf je in het Nederlands enkele of dubbele letters?

De keuze tussen één of twee letters heeft veel te maken met uitspraak, wat meteen verklaart waarom dit voor zoveel NT2-leerders lastig is. Om te weten of je man of maan schrijft, moet je namelijk het verschil tussen die twee goed kunnen horen. Als dat lukt, moet je vervolgens weten dat de meervoudsvormen van deze worden mannen en manen zijn. Dat is best lastig (ook voor Nederlandse kinderen trouwens, weet iedereen die jonge kinderen in zijn of haar omgeving heeft (gehad)). Er zijn een paar dingen die je moet weten om de juiste spelling te bepalen.

Open en gesloten klanken

1. Hoor je een open of een gesloten klank?
2. Hoeveel lettergrepen heeft het woord? Er is verschil tussen woorden van één lettergreep en langere woorden.
3. Is de lettergreep open of gesloten? Een open lettergreep eindigt op een klinker, een gesloten lettergreep op een medeklinker.

Even tussendoor: in het Nederlandse onderwijs gebruiken we meestal de termen ‘lange’ en ‘korte’ klinker, maar dat zijn eigenlijk geen goede termen. De klanken zijn namelijk even lang. Open en gesloten zijn voor NT2-cursisten vaak inzichtelijker, omdat die refereren aan de stand van je mond. Bij de [aa] is je mond veel verder open dan bij de [a]. Vandaar dat ik een voorkeur heb voor deze termen.

Een of twee letters?

Vervolgens kun je de volgende regels toepassen:

• Een gesloten klinker schrijf je altijd met één letter: pet, kat
• Als een woord meerdere lettergrepen heeft, verdubbel je de medeklinker na een korte klank: petten, katten
• Een open klinker in een gesloten lettergreep schrijf je met twee letters: maan, vrienden
• Een open klinker in een open lettergreep schrijf je met één letter, behalve de ee aan het eind van een woord: manen, lopen, zee.
• Bij meer gevorderde cursisten kun je nog wijzen op de uitzondering voor woorden die eindigen op -el, -em, -es, -ik, -il, -it en -um, Bij die woorden verdubbelt de medeklinker niet in meervouden of werkwoorden: engelen, monniken, stencilen.

Oefenen in de les

Eigenlijk kun je dit al benoemen zodra je begint met het behandelen van open en gesloten klinkers. Zeker hogeropgeleiden die de taal veelal ook van schrift leren, merken immers al snel dat ze de uitspraak van woorden slecht kunnen voorspellen op basis van de spelling. Ik leg dit dan ook altijd al uit in de eerste lessen met zo’n groep of cursist. Dat doe ik door te beginnen met het oefenen van de open en gesloten klinkers. Als ze dat verschil niet horen, is het immers heel lastig om de juiste spelling aan te leren. Vervolgens moeten ze een woord in lettergrepen kunnen opdelen. Dat kun je makkelijk oefenen door woorden te klappen. De volgende stap is: is de lettergreep open of gesloten? Aan deze kennis kun je dan de uitleg van de regels ophangen. En daarna is het natuurlijk een kwestie van veel blijven oefenen en herhalen.

Overzicht

In het e-boek 20 handige lijstjes vind je een overzicht (en dus nog 19 andere handige lijstjes!) Je kunt het via de knop hieronder kopen. Als je een workshop bij me volgt, krijg je het e-boek gratis bij het online lesmateriaal.