Welke feedback geef je op schrijfproducten?
Veel docenten hebben de neiging om op alles wat ze opvalt in een tekst feedback te geven, maar dat kost veel tijd, en is niet per se motiverend voor een cursist. Het is vaak effectiever om keuzes te maken, afhankelijk van de fase in het schrijfproces, het niveau van de cursist en het doel van de opdracht.
In het – geweldige – boekje Maak er geen punt van maken de auteurs Monica Kosters en Meike Korpershoek onder meer onderscheid tussen lagere-orde-aspecten en hogere-orde-aspecten. Wat mij betreft is dat een heel zinnig onderscheid, waar docenten zich niet altijd van bewust zijn. Veel docenten letten vooral op de lagere-orde-aspecten, terwijl die relatief weinig invloed hebben op de kwaliteit van een tekst – behalve bij beginnende cursisten.
Lagere-orde-aspecten
Bij feedback op lagere-orde-aspecten gaat het om spelling, grammatica, interpunctie en lay-out. Bij beginnende cursisten zul je vooral op deze aspecten feedback geven; zij moeten dit allemaal immers nog leren. Bij meer gevorderde cursisten is dit minder belangrijk voor de uiteindelijke kwaliteit van een tekst. Je kunt fouten die cursisten hiermee maken direct verbeteren, maar je kunt ze ook informatie geven over het type fout (door coderingen of een opmerking in de kantlijn bijvoorbeeld) en zelf de fout laten verbeteren. Het leereffect is veel groter als je cursisten zelf laat uitzoeken wat de fout is. Hou daarbij wel rekening met het niveau van de cursist. Als een cursist die op A1 zit een bijzin wil maken en dat onjuist doet, kun je dat ofwel negeren ofwel de juiste zin geven. Maar als diezelfde cursist ‘hij hebt’ schrijft, kun je dat wel zelf laten uitzoeken.
Hogere-orde-aspecten
Hogere-orde-aspecten zijn stijl, structuur en inhoud. Als die niet in orde zijn, is het vaak moeilijk om een tekst te begrijpen. Het is vaak wel moeilijker om op deze aspecten feedback te geven. Het is minder een kwestie van goed of fout en meer van taalgevoel en ervaring. Feedback op hogere-orde-aspecten zorgt wel echt voor verbetering van teksten. Geef je feedback hierop bijvoorbeeld in de vorm van vragen of opdrachten waarbij je eventueel verwijst naar theorie die je je cursist geleerd hebt: ‘Zoek nog eens op welke onderdelen in een inleiding thuishoren’, ‘Hoe zorgt dit argument ervoor dat je lezer overtuigd wordt?’
Oefenen in de les
Het kan in een cursus schrijfvaardigheid heel nuttig zijn om meerdere keren feedback te geven op dezelfde tekst. Je doet dat in verschillende fases van het schrijfproces. Bij de eerste versie geef je voornamelijk feedback op hogere-orde-aspecten, omdat daar dan het meeste winst op te behalen valt. Bovendien kan feedback in dit stadium leiden tot grote herschrijvingen; het is zonde als je daar dan wel al feedback op hebt gegeven. Deze feedback laat je – individueel of in kleine groepjes verwerken.
Als deze feedback verwerkt is en je een tweede versie bekijkt, kijk je natuurlijk ook hoe de cursist je feedback heeft verwerkt, maar dan besteed je ook meer aandacht aan de lagere-orde-aspecten. Zorg er wel voor dat de cursist deze feedback ook nog verwerkt – anders leert hij of zij er weinig van.